"Kulturni nokaut": Razvoj pop muzike kod nas

12.10.2020 Piše: urednik

Moderna muzika na ovim prostorima vuče korijene još iz dvadesetih godina prošlog vijeka kada su počeli da se pojavljuju, tada novi, instrumenti poput saksofona i gitare. Sa dolaskom tih instrumenata muzičari, u skladu sa svjetskim trendovima, počinju da sviraju džez. Prvi džez orkestar u Beogradu formiran je 1925. godine na inicijativu saksofoniste Milana Pavlovića. Rijetki su bili muzičari koji su svirali te nove instrumente i ritmove, a tokom Drugog svjetskog rata dolazi do potpunog zatišja.
Tek nakon Drugog svjetskog rata počinju da se formiraju đački i studentski orkestri, poput Velikog zabavnog orkestra Radija Beograda, koji su redovno svirali džez na igrankama. Mnogi su u to vrijeme imali stav, pod uticajem medija i pretpljenog rata, da je džez đavolska muzika koja tera mlade na bunt i koju bi trebalo zabraniti. Uprkos ovakvim stavovima džez je opstao, a tome je doprinjelo i redovno slušanje muzike koja je bila emitovana preko Radio Luksemburg-a, koji je puštao tadašnje svjetske hitove.
Tokom pedesetih godina na sceni je više bila je prisutna zabavna muzika. Početkom naredne decenije beogradski muzičari, a naročito omladina, počinju da prate pre svega američke trendove. Prodavnice ploča bile su sve češće, a na određenim mjestima muzika se mogla slušati preko džuboksa. Tih godina započeta je i prozvodnja koka-kole na ovim prostorima, način odjevanja se prilagođavao Zapadu, a pojava džinsa izazvala je pravu revoluciju u svijetu mode. Ni rokenrol nije zaostajao za ovim trendovima, a tadašnji muzičari su počeli da prave obrade svjetskih rok hitova. Teško je reći ko je bio najzaslužniji za proboj rokenrola na jugoslovensku muzičku scenu. Mnogi smatraju da su Mile Lojpur i Perica Stojančić iz Beograda i Karlo Metikoš iz Zagreba imali najznačajniju ulogu u tome.
Rok se kao muzički pravac veoma brzo raširio po zemljama bivše Jugoslavije. Počeo je da se javlja veliki broj rok grupa, ali i solo izvođača. Neki izvođači su se kratko zadržali na sceni, dok su, sa druge strane, mnogi manje ili više, aktivni i danas. Svako od njih je ostavio neizbrisiv trag na jugoslovenskoj muzičkoj sceni i imao veliki uticaj na društvo i kulturu u celini. Rok je u svetu, pa i u Jugoslaviji, bio čitav jedan pokret koji je obuhvatao i uticao mnogobrojna dešavanja.
Beograd je bio centar osnivanja i rada velikog broja bendova, kao i afirmisanja solo izvođača. Tokom šezdesetih godina na sceni se pojavljaju sastavi poput Zlatnih dečaka, Elipsi, Korni grupe, Porodične manufakture crnog hleba, Dogovora iz 1804., Iskri, Crnih bisera, dueta Vlada i Bajka, Džentlmena, Plamenih Pet i Silueta. Na sceni se pojavljuju i solo izvođači, od koji su bili i članovi nekih od navedenih grupa, poput Dušana Prelevića, Kornelija Kovača, Zorana Simjanovića, Slobodana Stefanovića, Đorđa Marjanovića i mnogi drugi. Osim koncerata i festivala koji se javljaju u to vrijeme poput festivala Beogradskog proleća ili beogradske Gitarijade , najvažnija mjesta za izlaske bili su klubovi u kojima se najviše slušao rokenrol. Klubovi kao što su Gradski podrum, Dom omladine i Euridika bila su omiljena mjesta za okupljanje omladine.
Tokom sedamdesetih javljaju se bendovi i izvođači koji su svirali naročito pod uticajem hipi pokreta. Tu se izdvajaju grupe poput Suncokreta, YU grupe, Poslednje igre leptira, Zane, S vremena na vreme, Bulevara, Generacije Pet, Riblje čorbe, Igre staklenih perli, Lakih pingvina, ali i solo izvođača poput Lazara Ristovskog, Srđana Marjanovića, Olivera Mandića, Dejana Cukića, Slađane Milošević, Aleksandra Sanje Ilića i Ramba Amadeusa.
Početkom osamdesetih na velikoj beogradskoj rok sceni javljaju se grupe koje stvaraju muziku pod uticajem pre svega Novog talasa. U te grupe spadaju VIS Idoli, Šarlo Akrobata, Električni Orgazam, Ekatarina Velika, Disciplina Kičme, Partibrejkers i U škripcu. Takođe tada se javljaju rok sastavi poput Pilota, Viktorije, Jakarte, D'Boys-a, Ruža, Sirove kože, Bajage i Instruktora, Divljih Anđela, grupe S.T.R.A.H., Alise, Oktobra 1864, Van Gogh-a i Vampira. Od solo izvođača posebno se izdvajaju Vladimir Vlada Divljan, Bebi Dol, Milan Delčić Delča i Toni Montano.

Tekst preuzet sa: http://www.fil.bg.ac.rs/mmd_27/mmd_2015/rep.php?x=1